शांघाईमधील उद्रेक : CCPच्या पुनर्रचनेसाठी सज्ज

शांघाईचे महत्व 

शांघाई हे कोणतेही सामान्य शहर नाही, तर चीनची आर्थिक राजधानी आणि उत्पादन केंद्र आहे. येथील 25 दशलक्ष रहिवासी देशातील सर्वात श्रीमंत लोकांपैकी आहेत. नॅशनल ब्युरो ऑफ स्टॅटिस्टिक्सने जारी केलेल्या आकडेवारीनुसार, 2021 मध्ये शहराचे दरडोई डिस्पोजेबल उत्पन्न 40,357 युआन (US $6,219) होते, जे चीनमध्ये सर्वाधिक आहे. शांघायमध्ये जगातील सर्वात व्यस्त कार्गो टर्मिनल आहे. 2018 पासून ते चीनच्या GDP मध्ये 3 टक्क्यांहून अधिक योगदान देत आहे आणि 2018 पासून चीनच्या एकूण व्यापाराच्या 10 टक्क्यांहून अधिक आहे. याशिवाय, एक शतकापूर्वी चीनी कम्युनिस्ट पक्षाचे (CCP) जन्मस्थान म्हणून या शहराला ऐतिहासिक महत्त्व आहे. हे प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी असलेल्या महत्त्वामध्ये दिसून येते. अडचणीत सापडलेल्या स्थानिक प्रशासनाला मदत करण्यासाठी चीनच्या लष्करी वैद्यकीय दलाला पाठवण्यात आले. इतकेच नाही तर, CCP ने शहराला भेट देण्यासाठी उच्चपदस्थ उपाध्यक्ष सन चुनलान यांना बाहेर काढले, त्यानंतर शहराची प्रदर्शन केंद्रे तात्पुरती आजारी बनली.

धोरणात्मक गोष्टी 

सीसीपीच्या धोरण-निर्धारण यंत्रणेच्या स्वरूपाने कोरोनाव्हायरसचा सामना करण्यासाठी रणनीती कशी तयार केली यात भूमिका बजावली. त्यांच्या ‘रेड स्वान: हाऊ अनऑर्थोडॉक्स पॉलिसीमेकिंग फॅसिलिटेड चायना राईज’ या पुस्तकात, लेखक सेबॅस्टियन हेलमन लिहितात की, प्रांतात किंवा राष्ट्रीय स्तरावर आणण्यापूर्वी सीसीपीने नेहमीच लहान क्षेत्रात नवीन उपक्रमांचा प्रयोग केला आहे. उद्रेकांना चीनचा प्रतिसाद दुहेरी स्वरूपाचा आहे: शहरी केंद्रे बंद करणे आणि स्थानिक लोकसंख्येची सामूहिक चाचणी करणे. या ठिकाणी, प्रशासन कोविड-पॉझिटिव्ह रूग्णांना घरी जाण्याचा आणि विलग करण्याचा प्रयत्न करते, अशा प्रकारे संक्रमणाची साखळी खंडित होण्याची आशा आहे. या प्रतिसादाची उत्क्रांती 2019-2020 मधील वुहानमधील कोरोनाव्हायरसच्या उद्रेकात शोधली जाऊ शकते.2019 मधील उद्रेकाला बीजिंगच्या प्रतिसादाचे वैशिष्ट्य गंभीर चुकले. CCP केंद्रस्थानी विषाणूचा प्रसार रोखण्यात अयशस्वी ठरले, इतकेच नाही तर त्यांनी व्हिसल ब्लोअर, डॉ ली वेनलियांग यांचा छळ करण्यासाठी राज्य यंत्रणा वापरली. त्यानंतर सीसीपीने कठोर शून्य-कोरोनाव्हायरस धोरण स्वीकारले कारण यामुळे वुहानमध्ये भरती वळण्यास मदत झाली. सीसीपी उच्चभ्रूंनी कदाचित विचार केला की वुहानमध्ये रणनीती कार्य करत असल्याने ती इतरत्रही कार्य करेल.

CCP ने शहराला भेट देण्यासाठी उच्च दर्जाचे उपाध्यक्ष सन चुनलान यांना बाहेर काढले, त्यानंतर शहराची प्रदर्शन केंद्रे तात्पुरती आजारी बनली.

तथापि, सीसीपी मानवी घटकांचा हिशोब करण्यात अयशस्वी ठरला. साथीच्या रोगाच्या सुरुवातीच्या दिवसांमध्ये, काळ्या हंसाच्या घटनेमुळे घाबरलेल्या लोकसंख्येला कडक महामारी-नियंत्रण उपायांची सामाजिक मान्यता जास्त होती. पण धीर सुटलेला दिसतोय. मुलांचे त्यांच्या पालकांकडून हिसकावले जात असल्याचे सोशल मीडियावरील लीक झालेले फुटेज, उच्चभ्रूंकडून रहिवासी प्रतिबंधांविरुद्ध आक्रोश करत आहेत आणि राज्याने पुरवलेल्या राशनच्या निकृष्ट दर्जाचे व्हायरल झालेले व्हिडिओ हे सामाजिक स्थैर्याला सर्वांपेक्षा श्रेष्ठ मानणार्‍या CCPसमोरील आव्हान आहे. 2022 चा चीन हा 2019 चा चीन नाही. चिनी राज्य माध्यमांनी 14 एप्रिल रोजी सांगितले की ते सोशल मीडियाद्वारे अफवा पसरवणार्‍या व्यक्तींवर कारवाई करत आहेत.

शासनाचे साधन म्हणून प्रचार 

2019 मध्ये वुहानमध्ये कोरोनाव्हायरसच्या उद्रेकाच्या सुरुवातीच्या धक्क्यानंतर, CCP ने असे वर्णन मांडले की चीनमध्ये 2020 च्या उत्तरार्धात त्याच्या उत्कृष्ट प्रशासन मॉडेलमुळे साथीच्या रोगाचा यशस्वीपणे समावेश करण्यात आला होता. त्यात भर घालण्यासाठी, सीसीपीचे सरचिटणीस देशांतर्गत प्रेक्षकांना सांगत होते की “पूर्व वाढत आहे आणि पश्चिम घसरत आहे, मूलत: चीनच्या उद्रेकाच्या “यशस्वी” हाताळणीचा पश्चिमेचा कमी  प्रतिसाद आहे. अलिकडच्या वर्षांत, शीचे अल्मा मॅटर—सिंघुआ युनिव्हर्सिटी—चीन महासत्ता होण्याच्या मार्गावर आहे या कथनाचा उष्मायनकर्ता आहे. शी यांनी या यशाच  वापर करून असा दावा केला की चीनी शैलीची लोकशाही पाश्चिमात्य प्रोटोटाइपपेक्षा चांगली होती. जेव्हा चीनने डिसेंबर 2021 मध्ये अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांच्या ‘समिट ऑफ डेमोक्रॅसी’ला प्रतियूत्तर म्हणून समांतर मंडळी बोलावली. CCP च्या कल्पनेनुसार ” हुकूमशाही स्थिरता”, जलद आर्थिक विकासाच्या बदल्यात लोकांनी त्यांचे हक्क सोडावे अशी अपेक्षा आहे. सीसीपीसाठी विचार करणे हा प्रश्न आहे की जेव्हा वाटचाल कठीण होईल तेव्हा समाज किती वेदना सहन करण्यास तयार असेल.

मुलांचे त्यांच्या पालकांकडून हिसकावले जात असल्याचे सोशल मीडियावरील लीक झालेले फुटेज, उच्चभ्रूंकडून रहिवासी प्रतिबंधांविरुद्ध आक्रोश करत आहेत आणि राज्याने पुरवलेल्या राशनच्या निकृष्ट दर्जाचे व्हायरल झालेले व्हिडिओ हे सामाजिक स्थैर्याला सर्वांपेक्षा श्रेष्ठ मानणार्‍या CCPसमोरील आव्हान आहे.

एका महिन्यापेक्षा जास्त काळ लॉकडाऊन केल्याने शांघायच्या एकूण वास्तविक उत्पन्नातील जवळपास 2.7 टक्के घट होऊ शकते. झेजियांग, सिंघुआ विद्यापीठे, प्रिन्स्टन आणि चायनीज युनिव्हर्सिटी ऑफ हाँगकाँगच्या संशोधकांच्या संयुक्त संशोधन प्रकल्पात असे आढळून आले आहे की चीनच्या कठोर साथीच्या प्रतिक्रियेसाठी दरमहा सुमारे US $46 अब्ज खर्च होऊ शकतात – जीडीपीच्या जवळपास 3.1 टक्के – गमावलेल्या आर्थिक उत्पादनात. GDP द्वारे चीनच्या शीर्ष 100 शहरांच्या संशोधनात, गवेकल या संशोधन संस्थेला असे आढळून आले की 2022 पासून (Refer Figure 1). लॉकडाऊनची तीव्रता वाढत आहे . चीनचे पंतप्रधान ली केकियांग यांनी चीनच्या अर्थव्यवस्थेसमोरील अंतर्गत आणि बाह्य मंडलंणी  इशारा दिला आहे. 

Source: Gavekal

तरी चीनच्या अर्थव्यवस्थेवर रक्तस्त्राव होत असूनही, शी यांनी चीनच्या कोविड धोरणावर मात करण्यास नकार दिला. या संकटाच्या दरम्यान, चीनच्या दक्षिणेकडील प्रांत, हेनानच्या सहलीवर असताना, शी यांनी पुनरुच्चार केला की महामारीबद्दलची आपली रणनीती कमी होणार नाही कारण ती “महान सामान्य चांगल्या” साठी होती. स्थिरतेचे  संपुर्ण श्रेय शी यांच्या प्रशासनाच्या शैलीला दिले जाऊ शकते ज्यामध्ये त्यांनी सामूहिक नेतृत्व प्रणाली मोडून काढली आणि थेट त्यांच्या हातात सत्ता केंद्रित केली. अशा स्थितीत, कोणतीही माघार त्यांच्या विरोधकांना महत्त्वाच्या पक्ष काँग्रेसपुढे हात देऊ शकते, जी चीनच्या नेतृत्वाची श्रेणी ठरवेल. शी आणखी पाच वर्षांच्या कार्यकाळासह सुकाणूपदावर राहण्याची अपेक्षा आहे. शांघाय पराभवाचे परिणाम मेगासिटीच्या पलीकडेही उमटू शकतात. प्रथम, याचा CCP साठी शी यांच्या उत्तराधिकार योजनेवर परिणाम होऊ शकतो. अलीकडेच, हाँगकाँगच्या मुख्य कार्यकारी कॅरी लॅम यांनी दुसऱ्या टर्मसाठी निवडणूक न घेण्याचा निर्णय जाहीर केला. चर्चा अशी होती की बीजिंगबद्दल तिची निष्ठा असूनही, तिला विशेष प्रशासकीय प्रदेशात साथीच्या रोगाचा गैरवापर करण्याची किंमत मोजावी लागली, ज्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात मृत्यू झाला. दरम्यान, शांघायसाठी सीसीपी सचिव, शीचे प्रमुख सहयोगी ली कियांग हे प्रीमियर (सीसीपी पदानुक्रमात क्रमांक 2) पदासाठी आघाडीवर होते, अशी अटकळ पसरली होती. शांघायमधील परिस्थिती कदाचित कठीण बनवू शकते, कारण लॅमसाठी एक नियम आणि लीसाठी दुसरा नियम खराब ऑप्टिक्स बनवतो.

 चीनच्या शून्य कोविडने अमेरिकेशी संघर्ष करताना आणखी एक आघाडी उघडली आहे. अमेरिकेने अलीकडेच शांघायमधील आपल्या वाणिज्य दूतावासातील सर्व गैर-आपत्कालीन कर्मचाऱ्यांना चीन सोडण्याचे निर्देश दिले, ज्यामुळे चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने याला चीनचे “निंदनीय” म्हणून संबोधले. सारांश, या गतिरोधाला कारणीभूत असलेली मूळ समस्या म्हणजे सीसीपी उच्चभ्रूंची वृत्ती. अशा वेळी जेव्हा चीनमधील राजकीय वातावरण शी शी यांच्या निष्ठेला महत्त्व देते, तेव्हा नोकरशाही किंवा पक्षातील कोणीही वाईट बातमीचा वाहक होऊ इच्छित नाही. तरीही असे आवाज आहेत ज्यांनी धोक्याची घंटा वाजवली आहे. जानेवारीमध्ये, सिंघुआ विद्यापीठाचे शिक्षणतज्ञ यान झुएटॉन्ग यांनी सावध केले की चिनी लोक अतिआत्मविश्वासू बनले आहेत आणि त्यांनी श्रेष्ठत्वाची कल्पना आत्मसात केली आहे. यान आपल्या विद्यार्थ्यांना संबोधित करत असेल, तर भाषण सीसीपी उच्चभ्रूंकडे निर्देशित केले जाऊ शकते. ज्याप्रमाणे व्हायरस सतत स्वतःमध्ये बदल घडवून आणतो, त्याचप्रमाणे बीजिंगच्या मँडरिन्सनी त्यांच्या धोरणात्मक प्रतिसादात बदल करण्यात पारंगत व्हायला शिकले पाहिजे.

• Healthcare
• India
• CCP
• कोविड
• जीडीपी
• धोरण
• महामारी
• लॉकडाउन
• शांघाय

The views expressed above belong to the author(s). ORF research and analyses now available on Telegram! Click here to access our curated content — blogs, longforms and interviews.

PREV NEXT